علم در کشور به سرعت نور درحال پیشرفت است

به گزارش خبرنگار مهر حسن ابوالقاسمی رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی بقیه‌الله در پانزدهمین جشنواره تحقیقات و فناوری باقرالعلوم واقع در دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله حضور پیدا کرد و گفت: بر اساس ارزیابی‌های ثبت‌شده کشور ما در سال‌های اخیر از نظر سرعت رشد تولیدات علمی در جایگاه نخست جهان قرار گرفته است. این دستاورد، هرچند مایه افتخار است، اما همواره این پرسش مطرح بوده که آیا این تولیدات به خلق ثروت نیز منجر شده‌اند یا خیر. بخشی از این فعالیت‌ها به‌طور مستقیم به تولید ثروت انجامیده و موجب شکل‌گیری و رشد شرکت‌های بزرگ فناوری شده است؛ شرکت‌هایی که در ابتدا فاقد زیرساخت بودند و با حمایت‌های هدفمند به جایگاه‌های مهم فناورانه رسیدند.
وی متذکر شد: در حوزه بیوتکنولوژی، کشور نسبت به بسیاری از کشورها مزیت رقابتی قابل‌توجهی داشته است. وفور نیروی جوان متخصص در مقاطعی، زمینه‌ساز توسعه سریع و پایدار شد و این ظرفیت انسانی به ایجاد قدرت در بخش‌هایی مانند صنایع دفاعی و امنیت ملی انجامید. نتیجه این روند، تقویت استقلال کشور و کاهش وابستگی به دیگران بوده است.
ابوالقاسمی تشریح کرد: در حوزه سلامت نیز بخش مهمی از داروها و تجهیزات پزشکی موردنیاز تأمین شد. دانشگاه‌های مأموریت‌محور با اولویت پاسخ به نیازهای ملی، به‌ویژه در تأمین نیروی انسانی و پشتیبانی از نظام سلامت، نقش فعالی ایفا کردند. در دوران همه‌گیری کرونا، با وجود ماهیت نظامی برخی مراکز درمانی، بیش از ۵۰ درصد ظرفیت بیمارستانی در اختیار مردم قرار گرفت و فعالیت‌های تحقیقاتی به‌صورت کامل ادامه یافت.
وی ادامه داد: یکی از دستاوردهای شاخص این دوره، تولید واکسن نورا بود؛ واکسنی که به‌عنوان یکی از بهترین واکسن‌های تولیدشده در کشور معرفی شد. این پروژه نه‌تنها به ارتقای سلامت عمومی کمک کرد، بلکه یک مجموعه فناورانه در آستانه ورشکستگی را نجات داد. منابع مالی حاصل از تولید واکسن، هزینه‌های تحقیقات صنعتی، تأمین ارز و تجهیز آزمایشگاه‌ها را پوشش داد و نشان داد تبدیل دانش به ثروت در عمل امکان‌پذیر است. این تجربه ثابت کرد اگر تحقیقات کاربردی در اولویت دانشگاه‌ها قرار گیرد، نتایج اقتصادی و فناورانه قابل‌اتکا به دنبال خواهد داشت.
ابوالقاسمی تصریح کرد: در سطح ملی، پیوند علم با تحولات سیاسی و بین‌المللی پررنگ‌تر شده است. محدودسازی انتشار مقالات، بازپس‌گیری (ریترکت) آثار علمی و استفاده از ابزارهای علمی به‌عنوان اهرم قدرت، نشان می‌دهد دیپلماسی علمی به یکی از عرصه‌های اصلی رقابت جهانی تبدیل شده است. در این میان، هوش مصنوعی به‌عنوان فناوری آینده، اهمیتی راهبردی دارد و غفلت از آن می‌تواند به محدودیت‌ها و تحریم‌های فناورانه منجر شود.
وی افزود: در حوزه مسئولیت‌های انسانی و علمی، رسیدگی به پیامدهای بحران‌های انسانی نیز مورد توجه قرار گرفته است. در جریان درمان مجروحان، بیش از پنج هزار نفر از آسیب‌دیدگان جنگی شامل زنان، کودکان و بیماران مورد توجه قرار گرفتند و حدود پانصد بیمار در مراکز درمانی خدمات دریافت کردند. گام بعدی، مستندسازی و انتشار علمی این اقدامات است تا روایت‌های نادرست پاسخ داده شود و دستاوردهای واقعی در مجامع علمی ثبت گردد.
ابوالقاسمی اظهار داشت: رونمایی از اطلس‌های تخصصی و پاسخ علمی به مقالات جهت‌دار، بخشی از این رویکرد فعال است. تجربه مقابله با انتشار مطالب نادرست درباره مدیریت کرونا و جلوگیری از چاپ آن‌ها، نشان داد حضور مسئولانه جامعه علمی می‌تواند از تحریف واقعیت‌ها جلوگیری کند.
وی خاطر نشان کرد: در مجموع، مسیر طی‌شده نشان می‌دهد با تمرکز بر تحقیقات کاربردی، توسعه فناوری‌های راهبردی و تقویت دیپلماسی علمی، می‌توان همزمان به تولید علم، خلق ثروت و ارتقای اقتدار ملی دست یافت.